Nükleer tesislerde meydana gelen iki patlama da dahil olmak üzere üç olay son günlerde İran'ı sarstı. Bağlandılar mı? Kazalardan mı kaynaklandılar yoksa yabancı bir güç tarafından mı gerçekleştirildiler? İkincisi, siber saldırı yoluyla mı infaz edildi? Peki onların iç ve dış etkileri neler olacak?

26 Haziran sabahı erken saatlerde Tahran, İran başkentinin 30 kilometre güneydoğusunda bulunan Parchin askeri kompleksinde büyük bir patlama ile sarsıldı. Bazı medya kuruluşları patlamayı Parchin'in nükleer silahların geliştirilmesindeki rolüne bağladı; İran'ın gizli nükleer araştırma arşivi İsrail'e kaçırıldığında ve 2018'de ortaya çıkarıldığında rejimin Parchin'i seçmesi muhtemelen orada mühimmat, patlayıcı ve katı roket yakıtı üretildiği için.

2012'nin başlarında, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) İran makamlarından müfettişlerin tesisteki nükleer faaliyetler hakkında aldığı bilgileri takiben Parchin'i gezmelerine izin vermelerini istedi. Talebi reddedildi. Daha sonra İranlılar, şüpheli faaliyetin gerçekleştiği iddia edilen binaları yıktılar ve hatta etraflarındaki bölgeyi yerle bir etti.

Eylül 2015'te, JCPOA nükleer anlaşmasını imzaladıktan sonra Tahran sonunda IAEA müfettişlerinin bölgeyi gezmesine ve toprak örnekleri almasına izin verdi. Rejimin sahayı tamamen dezenfekte etmesine rağmen, nükleer cihazların sadece “soğuk test” patlamaları sırasında üretilebilecek antropojenik (insan tarafından işlenmiş) uranyum parçacıkları bulundu.

O zamandan beri, bilindiği kadarıyla, Parchin'de nükleer aktivite yoktu. Bu nedenle 26 Haziran patlamasının patlayıcıların ve / veya katı roket yakıtının patlaması olması muhtemeldir. Uydu fotoğrafları ve görgü tanığı ifadesine göre, patlamanın etkileri birçok yeraltı tüneli ile birbirine bağlanmış yarım mil alana yayılıyor.

Söz konusu bölge, Fajr roketleri, seyir füzeleri ve İran'ın 2.000 millik Sajil balistik füzesi için katı yakıt üreten Hocir tesisine aittir. İran Savunma Bakanlığı sözcüsü, olayın önemini en aza indirdi ve bir endüstriyel gaz deposunun zayiat olmadan patladığını iddia etti.

Beş gün sonra, bu sefer Tahran'ın kuzeyindeki Sina Athar Sağlık Merkezi'ndeki bir klinikte başka bir patlama meydana geldi. Kliniği tamamen yok eden bu patlama, çoğu kadın olmak üzere en az 19 kişiyi öldürdü. İranlı yetkililere göre, felaket oksijen balonu sızıntısından kaynaklandı.

Ertesi gün, İran'ın Natanz'daki ana uranyum zenginleştirme tesisinde yangın çıktı (2011'de Stuxnet bilgisayar solucanı tarafından hedeflenen yer). Önceki olaylarda olduğu gibi, rejim Natanz'daki hasarın boyutunu da azımsanmıştı. İran Atom Enerjisi Örgütü sözcüsü Behruz Kamalvandi, “yapım aşamasında olan sanayi kulübesinde” yangın çıktığını ve bunun herhangi bir zayiat veya çevre kirliliği ile sonuçlanmadığını söyledi.

Ancak Amerikalı uzmanlar uydu görüntülerinin hasarlı yapıyı son teknoloji uranyum zenginleştirme santrifüjlerinin üretimi için bir atölye olarak tanımladığını iddia ediyorlar. İran'ın sahada yangının yanı sıra hiçbir şey meydana gelmediği iddiasının aksine, İran Atom Enerjisi Ajansı tarafından sergilenen hasarlı yapının fotoğrafı moloz ve menteşelerinden bir kapı gösteriyor ve yangına büyük olasılıkla bir patlama eşlik ediyor.

Klinikteki patlama muhtemelen bir kaza iken, diğer iki olayın genellikle uluslararası medya tarafından muhtemelen İran'la devam etmekte olan bir siber savaşın bir parçası olarak İsrail ve ABD tarafından işlendiği varsayıldı. Durumun bu kadar iyi olmasının birkaç nedeni vardır: İsrail sivillerinin topluca zehirlenmesi veya hastalanması amacıyla İsrail'in su altyapısındaki klor miktarını arttırması amaçlanan, Nisan ayında İsrail üzerinde başarısız olan İran siber saldırısı (saldırı İsrail'in, İran'daki Bandar Abbas limanında bir siber saldırı yoluyla yanıt verdiği iddia edildi); İran'ın 2015 nükleer anlaşmasına aykırı olarak uranyum zenginleştirme santrifüjlerinin geliştirilmesi ve zenginleştirilmiş uranyum miktarlarının üretimindeki önemli ilerlemesi; ve Basra Körfezi'ndeki ABD ve İran arasındaki çatışmalar.

Durum ne olursa olsun, bu olaylar, ABD yaptırımları nedeniyle ekonomik çöküş ve keskin para devalüasyonu ile başa çıkmak için mücadele eden Tahran rejimi için özellikle uygun olmayan bir zamanda meydana geldi; İran halkına ağır bir yük bindiren koronavirüs pandemisi; Suriye'deki IDF'ye karşı İran'ın askeri başarısızlıkları.

Yorumlar