Prim ve sigortal süresini tamamlayıp, emeklilik için yaşı bekleyenlerin dikkat etmesi gereken konular var. Bunlardan ilki çalışmayıp aylık bağlanacağı tarihi bekleyenler. Diğeri ise çalışmaya karar verip de sigortalılık statüsü riske girenler. Her iki durumda da dikkat edilmesi gereken noktalar var. Sağlık hizmetlerinden faydalanmak için bazı şartlar gerekiyor.

Bir kişinin emekli olabilmesi için prim gün sayısı, sigortalılık süresi ve yaş şartlarını sağlaması gerekiyor. Bu şartlardan birini bile doldurmayanlara emekli aylığı bağlanmaz. Emekli aylığının bağlanabilmesi için kişinin yaş şartını sağlaması gerekiyor. Bu durumdaki kişiler kendilerine ‘emeklikte yaşa takılanlar’ adını veriyorlar.

SAĞLIKTAN NASIL YARARLANIR

Örneğin, 1 Ocak 1970 doğumlu ve 1 Ocak 1990 tarihinde ilk kez sigortalı olan bir erkek, 5 bin 525 gün, 52 yaş ve 25 yıl sigortalılık süresiyle emekli olabilir. Bu sigortalı ilk kez sigortalı olduğu tarihten sonra kesintisiz olarak çalışmasını sürdürmüşse 2006’da prim gününü, 2015’te ise sigortalılık süresini doldurmuş olur. Ancak emekli olmak için 52 yaşını yani 1 Ocak 2022 tarihini beklemek zorundadır. Emeklilik gerekçesiyle 2015 yılında işten ayrılıp tazminatını alsa bile emekli aylığı kesin ve kesin 2022 yılından önce bağlanamaz. 
Aylık bağlanmasını çalışmadan bekleyecek olan bu durumdaki kişiler, sağlık hizmetlerinden yararlanmada sorunlar yaşayabiliyor. Eğer bu durumdaki kişiler, ‘başka bir sigortalının bakmakla yükümlü olduğu kişi’ statüsünde değilse gelir testi yaptırıp test sonrası primi ödemek zorunda. Ancak eşi çalışıyor veya emekliyse bu durumda gelir testine gerek yok. Eşi üzerinden sağlık hizmetlerinden yararlanabilir.

STATÜYE DİKKAT

Emeklilik için yaşı bekleyenlerin dikkat etmesi gereken bir diğer nokta ise, bu kararlarından vazgeçerek yeniden çalışmaya başlarlarsa sigortalılık statüleridir. Emekli olmak için gerekli yaş dışındaki diğer şartları sağladıktan sonra aylık bağlatma yaşını çalışmadan bekleme kararı almış ve bugüne kadar 4/a’lı yani eski adıyla SSK’lı olarak çalışmış bir kişi, bu kararından vazgeçip yeniden çalışmaya başlar ve Bağ – Kur primi öderse bu durumda Bağ – Kur statüsü ile emekli olabilir.

Son 1.261 gün kritik

‘Nasıl olsa yaşı bekliyorum’ diyerek Bağ – Kur kapsamında sigortalı olmaya başlayan bir kişi emekli olmadan önceki son 1.261 gün bu statüde prim öderse emeklilik hayalleri suya düşebilir. Hem gerekli koşul bakımından, hem de emekli maaşı bakımından ciddi kayıplar yaşanabilir.

Emekli maaşına promosyon ne zaman?

ÇALIŞMA ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yürütülen emekliye maaş promosyonu yönelik görüşmeler devam ediyor. Bakan Süleyman Soylu'nun daha önce paylaştığı bilgilere göre bu konuda görüşmeler hemen hemen sonuçlandırıldı. Tüm bankalar, emekliye promosyon konusunda hemfikir. Üzerinde tartışılan konu ise bu promosyonun ne kadar olacağı yönünde. Bu yaza yetiştirilmesi hedeflenen promosyonla ilgili ilk bilgiler, bu paranın '13'üncü maaş' kadar olmayacağı yönünde.

Engelli çocuğu olan anneye erken emeklilik

Bakıma muhtaç, ağır engelli çocuğu bulunan kadınlar erken emekli olabiliyor. Çalışma süreleri yüzde 25 artırılıyor. Bu durumdaki kadınlara isteğe bağlı sigortalı olduklarında da aynı hak veriliyor. Daha önce hiç çalışması olmayan ve çocuğu 1 Ocak 2016 tarihinde ‘ağır engelli’ olduğu tespit edilen bir kadın, bu tarihte isteğe bağlı sigortalı olmuşsa, 9 bin gün ve 58 yaş şartına bağlı. Bu durumdaki kadın sigortalının çalıştığı her yıl 360 yerine 450 gün olarak değerlendirileceği ve çalıştığı her bir yıl için emekliliğinden 90 gün indirileceği için; 25 yıl yerine 20 yıl çalışması ve 58 yaş yerine 53 yaşında emekliğe hak kazanır.

Staj sigortası emeklilik hesabına sayılmaz

Soru: Mezuniyet stajımı haziran, temmuz aylarında özel bir inşaat şirketinde yaptım. Bu staj süresinde işverenin beni sigortalı yapması gerekir miydi? 
Cevap: Staj süresince işvereniniz sizin adınıza yalnızca kısa vadeli sigorta kollarına prim öder. Belirttiğiniz dönemde bu sigortayı işvereninizin yapması gerekiyordu. Şimdi üniversiteler bu sigortayı stajyer adına yapıyorlar. Ancak uzun vadeli sigorta kollarına staj süresince prim ödenmez. Bu nedenle dava açsanız bile herhangi bir hak elde edemezsiniz.

Hizmet tespit davasında süre 5 yıl

Soru 5: 1990-2009 yılları arasında çocuk bakıcılığı yaptım. Sigortamı 2001'de yapmışlar. Bu yüznden emekli olamıyorum. Dava açmam mümkün mü? 
Cevap: Hizmet tespit davası açmak için 5 yıllık zaman- aşımı süresini geçirmişsiniz. Maalesef sigorta girişinizin yapılmaması nedeniyle mağdur olmuş durumdasınız. Çalışanlar sigortalarının yatıp yatmadığını en geç 2 ayda bir kontrol etmeliler. Hizmet tespit davası için de 5 yıllık süreyi kaçırmamalılar.

İspat edilirse maaşınız yükselebilir

Soru: Emekli oldum. Primlerim eksik yatırılmış. Bu yüzden de çok düşük emekli maaşı bağlandı. Dava açsam düzeltebilir miyim? 
Cevap: Sigortalıların en geç iki ayda bir prim yatırılıp yatırılmadığını ve prime esas kazançlarını kontrol etmeleri gerekiyor. Delillerinizi de toplayarak ücretinizi ispat etmeniz ve konuyla ilgili dava açmanız gerekiyor. Dava sonrası emekli maaşınızın düzeltilmesi söz konusu olacaktır. Ancak bunun için gerçek ücretinizi ispat edecek delillere ihtiyacınız var.

                                                            sn OKAN GÜRAY BÜLBÜL den alıntıdır.

Yorumlar